Autor
- Agata DziubanUniwersytet Jagielloński, Zakład Antropologii Społecznej IS
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.08Słowa kluczowe:
indywidualizacja, tożsamość, praca tożsamościowa, tatuaż, ciało, refleksyjność, estetyzacja, samostanowienie, podmiotowośćAbstrakt
W poniższym artykule spojrzę na tatuowanie ciała jako na narzędzie pracy tożsamościowej w kontekście procesów indywidualizacyjnych zachodzących we współczesnej Polsce. Teoretyczny horyzont moich rozważań wyznaczać będzie spopularyzowana na gruncie socjologii koncepcja indywidualizacji, zgodnie z którą specyficzne dla późnej nowoczesności procesy strukturalne i kulturowe wykorzeniają jednostkę z dotychczasowych ram odniesienia, dając jej niespotykany dotąd zakres wolności, ale i czyniąc ją odpowiedzialną za kształtowanie własnej tożsamości. Odwołując się do zebranego przez siebie materiału empirycznego, pokażę, jaką rolę pełni praktyka tatuowania ciała w ramach szerszego procesu konstruowania jednostkowej tożsamości. Wyróżnię dwa kluczowe momenty pracy tożsamościowej: moment ekspresji, w której tatuaż służy przede wszystkim jako narzędzie wyrażania treści jednostkowej tożsamości oraz performatywny moment pracy tożsamościowej, polegający na kształtowaniu i negocjowaniu własnej tożsamości za pomocą tatuażu. W swoim artykule skupię się na dwóch aspektach pracy tożsamościowej zorientowanej na kreowanie Ja: twórczym przekształcaniu i estetyzowaniu własnego ciała oraz negocjowaniu za pośrednictwem tatuażu zakresu osobistej wolności i podmiotowości.
Pobrania
Brak dostępnych danych do wyświetlenia.
Biogram autora
Agata Dziuban - Uniwersytet Jagielloński, Zakład Antropologii Społecznej IS
Agata Dziuban, adiunkt w Instytucie Socjologii UJ. Stypendystka Collegium for Advanced Studies Uniwersytetu Helsińskiego oraz Radbaud University w Nijmegen, recenzentka czasopisma „Body & Society”. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół problematyki późnonowoczesnej tożsamości, współczesnych praktyk kulturowych i cielesnych, badań biograficznych oraz oral history.
Bibliografia
Atkinson Michael (2003) Tattooed. The Sociogenesis of Body Art. Toronto: University of Toronto Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3138/9781442680364
Baudrillard Jean (2005) Symulakry i symulacja. Przełożył Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Google Scholar
Bauman Zygmunt (1995) Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Bauman Zygmunt (2007) Płynna nowoczesność. Przełożył Tomasz Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Bauman Zygmunt (2008) Zindywidualizowane społeczeństwo. Przełożyli Olga Kubińska, Wojciech Kubiński. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Beck Ulrich (2004) Społeczeństwo ryzyka. Przełożył Sławomir Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Beck Ulrich, Beck-Grensheim Elizabeth (2006) Individualization. Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequences. London: Sage Publications.
Google Scholar
Beck Ulrich, Bonss Wolfgang, Lau Christoph (2003) The theory of reflexive modernization. Problematic, hypotheses and research programme. „Theory, Culture and Society”, vol. 20, no. 2, s. 1–33.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0263276403020002001
Bell Daniel (1994) Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Przełożył Stefan Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Benson Susan (2000) Inscriptions of the Self: Reflections on Tattooing and Piercing in Contemporary Euro-America [w:] Jean Caplan, red., Written on the Body: The Tattoo in the European and American History. Princeton: Princeton University Press, s. 234–254.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9780691238258-016
Bokszański Zbigniew (2007) Indywidualizm a zmiana społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Chaney David (1996) Lifestyles. London: Routledge.
Google Scholar
Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Corbin Juliet, Strauss Anselm (2008) Qualitative Research. Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. London: Sage Publications.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781452230153
Crossley Nick (2006) Reflexive Embodiment in Contemporary Society. New York: Open University Press.
Google Scholar
DeMello Margo (2000) Bodies of Inscription. Durham: Duke University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv1168d0t
Denzin Norman (1989) Interpretative Biography. London: Sage Publications.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781412984584
Drozdowski Rafał (2006) Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Elias Norbert (2008) Społeczeństwo jednostek. Przełożył Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Featherstone Mike (1991a) The Body in Consumer Culture [w:] Mike Hepworth, Bryan Turner, red., The Body, Social Process and Cultural Theory. London: Sage Publications, s. 197–208.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446280546
Featherstone Mike (1991b) Consumer Culture and Postmodernism. London: Sage Publications.
Google Scholar
Featherstone Mike (1997) Postmodernizm i estetyzacja życia codziennego [w:] Ryszard Nycz, red., Postmodernizm. Antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, s. 299–334.
Google Scholar
Ferreira Vitor (2009) Youth Scenes, Body Marks and Bio-Sociabilities. „Young”, vol. 17, no. 3, s. 285–306.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/110330880901700304
Finkelstein Joanne (1991) The Fashioned Self. Philadelphia: Temple University Press.
Google Scholar
Finkelstein Joanne (2007) Art of Self Invention: Image and Identity in Popular Visual Culture. London: Tauris & Company.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5040/9780755604142
Fisher Jill (2002) Tattooing the Body, Marking Culture. „Body and Society”, vol. 8, no. 4, s. 91–107.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X02008004005
Giddens Anthony (2001) Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Przełożyła Aldona Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Glaser Barney, Strauss Anselm (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego. Przełożył Marek Gorzko. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar
Jacyno Małgorzata (2007) Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Jacyno Małgorzata (2010) „Technologie cyfrowe a techniki self” [w:] Mirosław Filiciak i in., red., Młodzi i media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze. Raport Centrum Badań nad Kulturą Popularną SWPS [dostęp 10 października 2010]. Dostępny w Internecie http://bi.gazeta.pl/im/9/7651/m7651709.pdf
Google Scholar
Kaufman Jean-Claude (2004) Ego. Socjologia jednostki. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
Google Scholar
Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Krajewski Marek (2003) Kultury kultury popularnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Lash Scott (2009) Refleksyjność i jej sobowtóry: struktura, estetyka, wspólnota [w:] Ulrich Beck, Anthony Giddens, Scott Lash, red., Modernizacja refleksyjna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 145–221.
Google Scholar
Lash Scott, Urry John (1994) Economies of Signs and Space. London: Sage Publications.
Google Scholar
Lindholm Charles (2008) Culture and Authenticity. Oxford: Blackwell Publishing.
Google Scholar
Marody Małgorzata, Giza-Poleszczuk Anna (2004) Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Mifflin Margot (1997) Bodies of Subversion: A Secret History of Woman and Tattoo. New York: Juno Books.
Google Scholar
Muggleton David (2004) Wewnątrz subkultury. Ponowoczesne znaczenie stylu. Przełożyła Agata Sadza. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar
Olcoń-Kubicka Marta (2009) Indywidualizacja a nowe formy wspólnotowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Pitts Victoria (2003) In the Flesh: The Cultural Politics of Body Modification. New York: Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781403979438
Riley Sarah, Cahill Sharon (2005) Managing Meaning and Belonging: Young Women’s Negotiation of Authenticity in Body Art. „Journal of Youth Studies”, vol. 8, no. 3, s. 261–279.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13676260500261843
Sanders Clinton R. (1988) Marks of Mischief: Becoming and Being Tattooed. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 16, no. 4, s. 395–432.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891241688164001
Sanders Clinton R. (1989) Customizing the Body: The Art and Culture of Tattooing. Philadelphia: Temple University Press.
Google Scholar
Sennett Richard (2006) Korozja charakteru: osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie. Przełożyli Jan Dzierzgowski, Łukasz Mikołajewski. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
Google Scholar
Shilling Chris (1993) The Body and The Social Theory. London: Sage Publications.
Google Scholar
Strauss Anselm (1959) Mirrors and Masks. The Search for Identity. Illinois: The Free Press of Glencoe.
Google Scholar
Strauss Anselm (1993) Continual Permutation of Action. New York: Aldine De Gruyter.
Google Scholar
Sweetman Paul (1999) Anchoring the (Postmodern) Self? Body Modification, Fashion and Identity. „Body and Society”, vol. 5, no. 2/3, s. 51–76.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X99005002004
Touraine Alain (2009) Od rozumienia społeczeństwa do odkrywania podmiotu [w:] Aleksander Manterys, Janusz Mucha, red., Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 563–576.
Google Scholar
Turner Bryan S. (1999) The Possibility of Primitiveness: Towards a Sociology of Body Marks in Cool Societies. „Body and Society”, vol. 5, no. 2/3, s. 39–50.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X99005002003